Ronald Qema | 29.03.2025 | nyje.al
Bija e Rrjollit, Marë Papleka, krah bashkëfshatarëve të saj të vajzërisë mori pjesë dje në protestën e thirrur përballë Prokurorisë Speciale Anti-Korrupsion, ku u dorëzuan prova të reja për padinë që ata kanë ngritur ndaj disa prej punonjësve të administratës dhe gjyqësorit në Shkodër. Këta zyrtarë përmes veprimeve e vendimeve të tyre, bazuar në falsifikime sipas banorëve të Rrjollit, i kanë kaluar pronësinë e tokave një personi, Fatmir Shpellza, drejtues politik në Partinë e Lirisë. Ky i fundit cilësohet nga banorët si bashkëpunëtor i Bashkim Ulaj, pronar i kompanisë “Gener 2” dhe gjithashtu i “Alba Blue Borgo” sh.p.k e cila ka marrë statusin e “Investitorit Strategjik” nga Këshilli i Ministrave ditën e parafundit të vitit 2024 me projektin e ndërtimit të një resorti turistik në zonën e Baks-Rrjoll në Shkodër.
“Nuk mund të le fëmijët e mi pa bukë, prej qenve e zagarve.” – tha Mara dje teksa në dorë mbante vendimin e Gjykatës së Rrethit Gjyqësor Shkodër të datës 22.11.2001 përmes së cilit njihej fakti juridik i pronësisë së familjes Pjeshka mbi tokën në të cilën kompania synon të ndërtojë resortin turistik dhe nga e cila Policia e Shtetit largoi pardje me forcë banorët që kundërshtuan hyrjen e makinerive për fillimin e punimeve.
Resort mbi tokën shekullore të fshatarëve
“E kam tokën, ja në skicë, me topograf e me tana. Prej maje Zeze e deri në bregdet,” – tregoi zonja Papleka duke shtuar se pavarësisht vendimit të vitit 2001, ajo dhe familja e saj nuk e gëzojnë sot pronën e tyre pasi vitet e fundit me vendim të gjykatësve – “që tanë Shkodra e din që janë të korruptum,” shtoi i vëllai i saj Gëzim Pjeshka – pronësia u ka kaluar personave të tjerë.
Banorët e Rrjollit e kanë të mbështetur në prova pronësinë e tyre që e trashëgojnë brez pas brezi, që nga dokumentat e lëshuara nga institucionet e para të shtetit shqiptar, te ato para Reformës Agrare dhe deri tek aktet administrative dhe juridike të periudhës së tranzicionit. Duke ndjekur zhvillimet politike, disa prej tyre janë interesuar për të ligjëruar pronësinë që ata kanë mbi tokën e tyre por trupat gjykuese kanë prodhuar vendime që më tej janë zhbërë nga po vetë ata ose i kanë zgjatur proceset gjyqësore deri sa tokat janë kthyer si ‘troje të përshtatshme’ për investimet strategjike.
Banori Prek Molla u shpreh se procesin gjyqësor për njohjen e pronës së tij e kanë mbajtur peng për vite të tëra, që prej 2016-ës kur është nisur deri në momentin kur nga ana tjetër merrej vendimi për kalimin e pronësisë tek Fatmir Shpellza.
Në përfaqësim të gjithë bashkëfshatarëve, Prek Molla u shpreh në dalje nga godina e SPAK, se janë paditur edhe gjyqtarët Vojsava Kola Osmani dhe Astrit Kalaja.
“Vojsava ka dhënë vendimin që njëmijë e pesëqind dynym tokë, ose më mirë shqiptarët ta dinë me miliona, janë një milion e pesëqind mijë metra katërorë tokë, pra të gjithë këto janë përfitu nga një person, nga hiçi. Që nuk ka lidhje me atë ven’, që nuk ka lidhje me bregdetin e Velipojës, aq ma tepër me fshatin Baks. Kjo është gjyqtarja që ka dhënë vendimin.”
Së bashku me gjyqtarët, të paditur janë edhe ekspertët e thirrur në këto procese që kanë dëshmuar mungesë profesionalizmi dhe kanë thelluar paligjshmërinë duke i dhënë një dorë grabitjes së pronave të fshatarëve të Rrjollit janë shprehur banorët.
“Të pa pyetun e të pa vumë në dijeni”
Të pyetur nga gazetarët në kishin dijeni paraprake rreth projektit për ndërtimin e resortit apo ishin konsultuar nga institucionet ose kompania, Prek Molla u shpreh që asnjë banor nuk dinte asgjë dhe asnjë prej tyre nuk ka rënë dakord.
“Këta janë banorët, para kameras, […] të dalin njeni prej këtyre burrave që janë këtu e të thotë që unë kam firmos.”
Gjithashtu Prek Molla tha se marrëveshja me kompaninë nuk është alternativë për zgjidhjen e situatës pasi tashmë është tepër vonë.
Nuk ka asnjë marrëveshje me ata zotni, që nuk na kanë pyt që në fillim. Marrëveshja ishte dasht me u ba në momentin që ti ke dasht me ardh me hy në Rrjoll, ke pa shtylla, ke pa huj, ke pa gardh. Kush e ka këtë gardh, hajde zotni. Tani është tepër vonë, tani na kanë stresu. Kena tre ditë që flejmë nëpër ferra. Vjen policia na merr nëpër ferra. Flejmë nëpër komisariate.
Por përpos banorëve të zonës, edhe organizatat në mbrotje të mjedisit dëshmojnë se nuk janë konsultuar për projektin e ndërtimit të resortit turistik dhe e kundërshtojnë atë. “Shoqata e Ruajtjes dhe e Mbrojtjes së Mjedisit Natyror në Shqipëri” përmes një postimi në rrjete sociale u shpreh se zotimi i qeverisë që ndryshimet në ligjin “Për Zonat e Mbrojtura” nuk do ndikonin negativisht në natyrë u provua i gënjeshtërt edhe në këtë rast.
“Bunë-Velipoja mbart statusin Peizazh i Mbrojtur në nivel kombëtar, dhe është e njohur si zonë me rëndësi të lartë ndërkombëtare duke fituar statusin si Zonë Ramsar (Konventa e Ligatinave), Zonë Emerald (Konventa e Bernës), Zonë Kyç për Biodiversitetin (KBA), Zonë e Rëndësishme për Shpendët (IBA).
Qeveria Shqiptare dhe në veçanti Ministria e Turizmit dhe Mjedisit u zotua para publikut shqiptar dhe Delegacionit Evropian në Shqipëri se ndryshimet e ligjit të Zonave të Mbrojtura do të ndihmonin banorët lokal dhe nuk do të cënonin ekosistemin. Por, me nisjen e implementimit të këtij ligji, të parët që po protestojnë janë banorët lokal të cilëve po ju merren burimet natyrore.”
Pas qarkullimit të pamjeve të konfliktit mes banorëve dhe forcave të rendit, dy ditë më parë kompania “Gener 2” nxorri një komunikim përmes televizionit që ka në pronësi, A2CNN, ku njoftohej që sipas tyre projekti ishte në përputhje të plotë me të gjitha aktet dhe procedurat ligjore në fuqi.
“Që nga nisja e idesë e deri në finalizimin e marrjes së lejes së ndërtimit, në muajin dhjetor të vitit 2024, kemi ndjekur me rigorozitet të gjitha procedurat e kërkuara dhe nuk kemi pasur asnjë problematikë në të gjitha hapat e aplikimit.”
Shteti në shërbim të kujt?
Rruga që lidh Shëngjinin me Velipojën, e që kalon përmes Rrjollit pritet të hapet së shpejti. Ajo është ndërtuar me financim nga një kredi e Bankës Botërore, para të cilat kanë shkuar në llogarinë e kompanisë “GENER 2”. Kompania mëmë e “Aba Blue Borgo” sh.p.k ka përfituar tenderin e ndërtimit të rrugës që gjithashtu të çon në resortin me të njëjtin emër i projektuar për t’u ndërtuar në Rrjoll. Fondi Shqiptar i Zhvillimit si zbatues i projektit “Rrugët Lidhëse Rajonale dhe Lokale” e njoftonte ndërtimin e rrugës në vitin 2019 dhe e cilësonte si një investim që do të sillte shumë përfitime “, veçanërisht në drejtim të zhvillimit të turizmit.”
Zhvillimi i turizmit në zonë mbeti në duart e “GENER 2” që teksa ndërtonte rrugën, u kujdes që përpos “mjetit” të punonte edhe për “qëllimin”. “ABA Blue Borgo” sh.p.k themelohet në janar të vitit 2024 nën pronësinë e Bashkim Ulaj dhe familjarëve të tij. Përgjatë vitit, sipas Regjistrit Tregtar, kryhen kalime aksionesh mes një kompanie tjetër të themeluar nga Ulaj, “ABA Hospitality” sh.p.k dhe vetë atij dhe në fund të vitit ajo merr statusin e “Investitorit Strategjik” nga Këshilli i Ministrave me firmë të Belinda Ballukut. Në po të njëjtën mbledhje, të 30 dhjetorit 2024, kompania “GENER 2” bashkë me dy operatorë të tjerë ekonomikë, një ndër ta “Illyrian Consulting Engineers” sh.p.k., përfitojnë koncesionin për projektimin, ndërtimin, operimin, mirëmbajtjen, rehabilitimin dhe transferimin e segmentit rrugor Milot–Thumanë.
“Illyrian Consulting Engineers” sh.p.k. është hartuesja e raportit të Vlerësimit të Ndikimit në Mjedis për projektin “Resorti turistik ‘BLUE BORGO” dorëzuar në Agjencinë Kombëtare të Mjedisit. Ky raport që përmban imazhe të projektit realizuar nga “STEFANO BOERI ARCHITECTS” & “GENER 2” SH.P.K është materiali i vetëm i qasshëm në rrjet, media apo institucione lidhur me resortin që planifikohet të ndërtohet në Rrjoll.
“Si krejt, për tokën japim jetën”
I mangët ka qënë dhe mbetet informacioni që banorët kanë rreth këtij projekti që institucionet shtetërore e kanë çuar përpara dhe që atyre u ka sjellë në derë “pushtuesin” e tokës. Pa edhe asnjë tabelë që njofton për nisje të punimeve siç parashikon edhe ligji, makineritë e kompanisë janë shfaqur në Rrjoll ditën e mërkurë, por janë penguar nga banorët. Për të ky është krim i organizuar, që e kanë denoncuar në sistemin e drejtësisë por janë edhe të gatshëm ta mbrojnë me jetë. Banori Prek Molla e sheh këtë situatë ku ndodhen si paraprijëse të një lufte e cila u bën thirrje burrave të fshatit të qëndrojnë për tokën e tyre. Ai mes lotësh dje tregoi pasigurinë që ka për të ardhmen e fëmijëve në Shqipëri dhe thirrjen për djalin e tij për ta lëshuar vendin që po i grabit dhe tokën.
“Nuk ka më trup se me i thënë djalit, ik mor babë prej Shqipërie. Ik se të morën tokën. Unë do vdes aty, ju betohem. Me i thënë djalit që kam 23 vjeç, është krim. Na kanë stresuar, kemi 3 ditë që flemë nëpër ferra. Nuk kemi lidhje me politikën, kemi hallin e pronës dhe fëmijëve tonë. Duhet me i thënë djalit, ik mor babë se të vranë”
Fotografitë: Ronald Qema, Tiranë, Mars 2025
Imazhet e tjera: Raporti i Vlerësimit te Ndikimit në Mjedis për projektin :“Resorti turistik ‘Blue – Borgo'”
